VIe deel Anders in Zweden

Om de draad weer op te pakken waar ik een paar weken terug ben gebleven: eten! Wij wonen op het platteland en in de dorpjes om ons heen is er geen rijk groot aanbod aan restaurants zoals we dat in Nederland gewend waren. In de steden is dat aanbod er ongetwijfeld wel, maar hier moeten we het doen met een (maar dan ook wel weer vre-se-lijk goed) visrestaurant (alleen in het zomerseizoen geopend) en incidenteel geopende pub met een gelegenheidsmenu, enkele Aziatische restaurants (meer voor de afhaal, vermoeden we) en pizzeria’s. Door ervaringen uit het verleden zijn we allebei een beetje huiverig voor Zweedse pizzeria’s. Die hebben we dus in onze directe omgeving ook nog niet bezocht. In en om de dichtstbijzijnde grote stad,  in Växjö (dichtstbijzijnde luchthaven voor Nederlandse bezoekers) en in Malmö hebben we al wel wat culinaire ervaringen opgedaan en die vallen niet tegen. Het blijft gelukkig gewoon een beschaafd land. Wat wel opvalt is de prijs van alcohol in restaurants. Een euro of zeven, acht voor een glas wijn of een biertje is stevig te noemen. De glazen zijn dan wel weer goed gevuld. Beter is het dan om een fles te bestellen; zowel voor bier als voor wijn. Dan krijg je, jawel, kwantumkorting, haha.

Wat ik nog steeds moeilijk vind is het gemis van fatsoenlijk brood voor een ontbijt of lunch. Brood is als onderdeel van de maaltijd alleen aanwezig om te dopen in de soep, te besmeren met kruidenboter of onder en boven je hamburger te plaatsen. Een gesmeerde boterham voor je lunch kennen ze hier nauwelijks. Het aanbod aan brood in de supermarkt is dan ook karig, vergeleken met Nederland. Een aparte broodbalie zie je hier gewoon niet. Voorverpakt fabrieksbrood (voor toast of tosti) is er voldoende, maar ook naar aanverwante artikelen als ontbijtkoek, liga’s, sultana’s kun je zoeken tot je een ons weegt. Knäckebröd daarentegen…

Natuurlijk zijn we verwend te noemen nadat we in Nederland alleen maar goede wijnen met personeelskorting hebben gedronken en dat op iedere straathoek tapbier te krijgen is. In Zweden ligt dat gewoon anders. Inmiddels hebben we dan ook eigenlijk alleen maar ‘lättol’ (maximaal 3,5% alcohol, te verkrijgen in de supermarkt) in huis en drinken we spaarzaam van onze kostbare ‘nederlandse’ wijn. Met een dubbel inkomen kunnen we straks natuurlijk ook wat makkelijker bij de Systembolaget (bier boven 3,5% alcohol, wijn, whisky, enzovoort) winkelen. Maar kom je met de auto naar Zweden, en heb je wat ruimte over? Neem alcohol mee! Bij de douane kun je gewoon zeggen dat het voor eigen gebruik is. Binnen Europa kun je bijna ongelimiteerd spullen meeslepen als je er geen commercieel doel mee hebt.

Nu het jachtseizoen in volle gang is en de ‘mannen met oranje petjes’ (safety First: zichtbaarheid) je in het buitengebied overal opvallen is ook duidelijk dat we er zo goed als een heel jaar in Zweden hebben opzitten. Een mooi moment om wat conclusies te trekken.

Ten eerste is er duidelijk een omslag in het leven en in de Zweden waar te nemen zo rond begin van de herfst en het begin van de lente. Je zou het ook het begin van respectievelijk het buiten- en het binnenseizoen kunnen noemen. Rond de genoemde tijd beginnen dan wel eindigen de buiten georganiseerde evenementen, de optochten van motors of caravans over de weg voor onze deur, groeien dan wel dalen de aantallen mensen op straat. Alles verplaatst zich naar buiten dan wel naar binnen. Alleen de jagers en de paddestoelenplukkers vertonen zich nog buiten. Ten koste van kouwe tenen, soms een nat pak en hopelijk een smakelijk resultaat.

Ten tweede is duidelijk geworden waar je Zweden ’s nachts voor wakker kunt maken. Een goede loppis (rommelmarkt) trekt hopen mensen, op zoek naar een koopje, lekker struinen door andermans rommel, bij een rommelmarkt-met-veiling de spanning van het bieden en natuurlijk de gezelligheid. Voor ons was het meermaals een prima gelegenheid om ons huis verder aan te kleden. Tot onze verbazing duurt zo’n loppis snel een hele dag, en zijn velen er de hele dag bij. Wachtend op dat ene item, of juist om zoveel mogelijk voor weinig in te slaan. Ook de meer traditionele gebeurtenissen (feestdagen) zoals Iris in haar blogs heeft beschreven trekken vel belangstellenden, net zoals bijvoorbeeld de jaarlijkse treindagen in een van de dorpen in de omgeving. Tja, als het weer het hier maar een paar maanden per jaar toelaat dat je buiten kunt vertoeven dan moet je daar ook gebruik van maken als et zover is. Dat we dit jaar een geweldige zomer hebben gehad die zowat al in mei begon en dat we tussen half juni en half augustus eigenlijk alleen maar in de tuin hebben geleefd wil ik niet onvermeld laten. Moet ik nog even inwrijven dat de Zweedse zomer véél beter was dan zijn Nederlandse tegenhanger? Nee, toch?

Een andere typische Zweedse gewoonte die we ons vrij snel eigen hebben gemaakt is die van de Fredags Mys. Omdat de week er dan op zit moet je jezelf belonen met lekker (vet) eten, veel snoep, zoete frisdrank, alcohol en een avondje op de bank met ‘verstand op nul’ programma’s op tv. Dat past ook weer heel goed bij de Zweedse volksaard. Cocooning zou hier uitgevonden kunnen zijn. Zweden kruipen na hun werkdag en eventuele andere activiteiten weer snel terug achter de eigen voordeur, zeker in herfst en winter.

Wat na een jaar ook opvalt is het kleine verschil in dagritme. De Zweed begint zijn dag eerder dan de Nederlander. Ongetwijfeld als gevolg van de kleinere hoeveelheid licht in het najaar, maar kantoren, fabrieken en zelfs scholen zijn om 08:00 in vol bedrijf. Nadeel is wel dat de wekker erg vroeg gaat, zeker als ook nog reistijd hebt. De werkdag is dus ook eerder afgelopen, waarbij je tussen de middag warm eet (als er althans een kantine is die daarin kan voorzien), je eet ’s avonds dan nog iets ‘kleins’, vertrekt bijtijds naar een eventuele vereniging of club en bent dus ook weer op tijd thuis.