Anders in Zweden

Sinds we in Långaryd wonen hebben we al heel wat familie op bezoek gehad. Best heel bijzonder, als je je bedenkt dat je er toch een dagje voor moet reizen; per auto, auto & boot of per vliegtuig. Alle gasten proberen we een zo volledig mogelijk beeld te geven van 'ons'  Zweden. Dat lukt meestal vrij aardig. Maar er is zoveel meer dat de moeite waard is aan Zweden. Er is ook veel dat anders is, en er zijn ook wel overeenkomsten. Daarom hierbij het eerste deel van 'Anders in Zweden'. 

Na bijna een jaar wonen in Zweden beginnen de verschillen en overeenkomsten (en de verschillen in de overeenkomsten) tussen Nederland en Zweden steeds meer zichtbaar te worden. Beide zijn welvarende, beschaafde en geïndustrialiseerde landen, waar het prettig leven is. Het grote voordeel van Zweden is dat het een enorm land is (15x zo groot als Nederland), maar met slechts 9,5 miljoen inwoners is de hoeveelheid vierkante kilometers per persoon royaal te noemen. Met zo’n klein aantal inwoners is vakantiespreiding voor Zweden dan ook onbekend. Tussen 1 juli en 1 augustus ligt bijna het hele land op zijn gat en gebeurt er niet zoveel. Schoolkinderen zijn (uiteraard) nog veel langer vrij, net zoals hun juffen en meesters, maar da’s Iris d’r afdeling.

Waarin Zweden en Nederland enorm op elkaar lijken is het gebruik van koffie om de dag door te komen en het gepraat over het weer. Dat doen ze hier en daar, alleen de taal is anders. Zonder koffie kun je het geen dag volhouden, laat staan zelfs maar beginnen. Het is helaas meestal wel een slap bakkie hiero, en ondanks dat het koffieschap in de supermarkt enorm is hebben de Zweden nog nooit van Senseo gehoord. Gelukkig krijg ik soms nog wat pads toegestuurd…. Wat me dan wel weer bevalt aan Zweden is dat er met grote regelmaat tijd gemaakt wordt voor een kop koffie met iets lekkers (lees: iets zoets). ’s Middags rond een uur of drie, even ontspannen met koffie met iets erbij. En dan niet Hollands zuinig één mariakaakje, nee, gewoon een handjevol, of zoveel als je lekker vindt.

Een inkoppertje van een verschil is natuurlijk de taal. Alhoewel afkomstig uit dezelfde taalfamilie en er, zeker als je het hardop leest, veel bekende woorden uit onder meer het Duits lijken voor te komen, zitten er in vergelijking tot het Nederlands weinig importwoorden in het Zweeds. Zweden zijn dol op de Amerikaanse cultuur, maar het overnemen van de taal is een ‘no-go’. Juist in de hoek waar je zit wel zou verwachten – computers en aanverwante artikelen – ‘verzinnen’ de Zweden hun eigen woorden. Een tablet of iPad is een surfplatta, een laptop is een bärbara dator (draagbare PC), een keyboard een tangentbord (letterlijk ‘toetsentafel’) en een apestaart een snabel A (als in de slurf van een olifant). Verder ziet natuurlijk een Zweeds toetsenbord er ook anders uit, want naast ‘onze’ 26 letters in het alfabet hebben ze nog de Å (spreek uit als O), Ä (spreek uit als È)  en Ö (spreek uit als EU). Die hebben ook een plekje gekregen op het toetsenbord met als gevolg de nodige verschuivingen van leestekens, waardoor je met je Nederlandse toetsenbord een beetje moet gokken waar de leestekens ook alweer ‘verstopt’ zitten. Een Zweeds toetsenbord werkt dan ook iets handiger. Wel maken ze nauwelijks gebruik van de X (10 vermeldingen in het woordenboek), de Q (7 vermeldingen) en de W (helemaal niet opgenomen in het woordenboek). Alle woorden met een ´w´ vallen onder de V. Die spreken ze dan ook al uit als een ‘w’, wat het een stuk makkelijker maakt. Voor Zweden dan.

Binnenshuis zijn er ook wel wat verschillen te noteren. In de keuken vielen ons, in eerste instantie, niet veel zaken op, maar voor de meeste Nederlanders is het koken op elektriciteit nogal ongebruikelijk. In ons vorige appartement deden wij dat ook, omdat we daar stadswarmte en dus geen gasaansluiting hadden. Door het geringe aantal inwoners, de enorme hoeveelheid land en de gesteldheid van e bodem (stenen, keien, rotsen en meer vervelends) is het aanleggen en onderhouden van een (ondergronds) netwerk voor gas niet te doen. Zeker niet in het uiterste noorden waar je je tussen juni en juli op een flintertje zomer mag verheugen. Ik overdrijf, maar slecht lichtjes. Iets anders wat al bij de eerste ronde bezichtigingen van mogelijke huurhuizen opviel in het ‘all inclusive’ gehalte. In de meeste huizen zijn apparaten als fornuis/oven, vaatwasser, koelkast en wasmachine en/of droger in de prijs inbegrepen. Aan de ene kant handig, aan de andere kant zou ik mijn vertrouwde eigen apparaten met hun eigen, soms wat onlogische gebruiksaanwijzing, niet willen missen. Onze wasmachine dacht er weer heel anders over. Na op Zweedse wijze aangesloten te zijn op het lichtnet (knip! Stekker d’r af en middels een kroonsteentje verbonden met een ‘safebox’ voor een waterdichte verbinding) werd de performance steeds minder. Allerlei kunstgrepen hebben onze was nog zo’n vier maanden schoon gekregen, maar toen was het einde verhaal. Gelukkig ook maar dat ie echt kapot was; de Zweedse monteur snapte weinig van de Nederlandse programmanamen op de buitenkant….

Volgende week meer!